An Giang hân hoan chào mừng sự kiện đón bằng UNESCO ghi danh phi vật thể Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Sam
An Giang – vùng đất giàu truyền thống văn hóa – lịch sử, đang nỗ lực bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa quý báu. Với hệ thống di tích lịch sử – văn hóa đa dạng và phong phú, cùng những giá trị văn hóa phi vật thể độc đáo, An Giang đang từng bước khẳng định vị thế là một trong những địa phương có nền văn hóa đặc sắc của cả nước.
Ngày 4/12/2024, tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO diễn ra tại Cộng hòa Paraguay, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam của Việt Nam đã chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là một trong 66 đề xuất được xem xét trong kỳ họp này và là Di sản văn hóa phi vật thể thứ 16 của Việt Nam được UNESCO ghi danh, Di sản văn hóa phi vật thể thứ 2 của khu vực Nam Bộ (cùng với Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ) và là lễ hội truyền thống đầu tiên của đất phương Nam được đón nhận vinh dự này. Điều đó khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với di sản, đề cao sự đa dạng, giá trị và bản sắc của văn hóa Việt Nam trong bức tranh văn hóa chung của nhân loại và cũng là một đóng góp nữa của Việt Nam cho mục tiêu bảo tồn và phát huy các giá trị di sản mà UNESCO đang thúc đẩy. Việc ghi danh cũng sẽ tạo thêm nguồn lực cho bảo tồn và phát huy giá trị di sản, hỗ trợ phát triển kinh tế, văn hóa theo hướng bền vững, bao trùm ở địa phương, cộng đồng dân cư.
Sự kiện Vinh danh Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam của Việt Nam vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại lần này hết sức có ý nghĩa. Việc vinh danh diễn ra ngay sau khi Quốc hội ta thông qua Luật Di sản văn hoá sửa đổi và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hoá 2025-2035.
Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang đã từng phát biểu: “Lễ hội Vía Bà Chúa xứ núi Sam là Di sản văn hóa phi vật thể có giá trị đặc biệt, không chỉ đối với người dân An Giang nói riêng mà còn đối với cộng đồng người dân Nam Bộ nói chung-gắn liền với lịch sử 192 năm hình thành, phát triển tỉnh An Giang (1832-2024). Lễ hội Vía Bà Chúa xứ Núi Sam An Giang được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại đã khẳng định tính toàn vẹn, tính xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của di sản độc đáo này”.
Đây là thành quả của sự nỗ lực và phối hợp chặt chẽ trong thời gian qua của cộng đồng, chính quyền Tỉnh An Giang với sự tư vấn chuyên môn của các chuyên gia về di sản, sự chỉ đạo tích cực và hiệu quả của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và vai trò điều phối của Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Bộ Ngoại giao trong việc đề xuất, lựa chọn ý tưởng, hoàn thiện và vận động hồ sơ.
Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam là lễ hội truyền thống được giữ gìn và thực hành qua nhiều thế hệ tại Châu Đốc, An Giang, diễn ra từ ngày 22 đến ngày 27/4 âm lịch trong Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam và khu vực bệ đá thờ Bà trên núi Sam. Lễ hội mang đậm văn hóa của cư dân vùng Nam Bộ, thể hiện bản sắc và sự kế tục của cộng đồng người Việt trong tiến trình giao lưu tiếp biến văn hóa với cộng đồng người Khmer, Hoa, Chăm. Lễ hội tôn vinh Bà Chúa Xứ cũng là dịp người dân thể hiện lòng tin yêu, tri ân, tôn kính đối với những người có công với dân với nước. Năm 2014, Lễ hội đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Thông qua các hoạt động “thực hành”, Lễ hội đã “trao truyền” đến thế hệ hôm nay hiểu biết thêm về phong tục tập quán, đạo đức, giao tiếp xã hội từ những câu chuyện của quá trình khẩn hoang, mở cõi, bảo vệ vùng đất phương Nam của Tổ quốc, quan niệm về thế giới quan, nhân sinh quan của tiền nhân… Góp phần, giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, yêu quê hương bản quán, trân trọng giá trị nguồn cội…
Nhằm tôn vinh, tuyên truyền di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam, quảng bá các giá trị di sản văn hóa truyền thống của tỉnh An Giang đến cộng đồng trong và ngoài nước, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch tổ chức Lễ đón bằng UNESCO ghi danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam, sự kiện dự kiến diễn ra vào ngày 19/3/2025 (Thứ Tư, nhằm ngày 20/02 âl) tại Lăng Thoại Ngọc Hầu và Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam, thành phố Châu Đốc; với qui mô 2.000 đại biểu là lãnh đạo Trung ương và địa phương, được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV Cần Thơ), với nhiều hoạt động phong phú, hấp dẫn, ý nghĩa như: Lễ dâng hương; Lễ đón bằng UNESCO và khai Hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam; chương trình văn nghệ…
Đây là một trong chuỗi sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là niềm vinh dự lớn của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh An Giang. Qua đó góp phần tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng và trách nhiệm của các cấp, các ngành, địa phương về giá trị và tầm quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa nói chung và di sản văn hóa phi vật thể Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại nói riêng, góp phần chủ động đấu tranh, phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái về sự kiện ý nghĩa này.
TRƯỜNG GIANG
Ảnh: Quảng Ngọc Minh