Những suy tư trước thời gian

Nhà thơ Trần Sang, tên thật là Trần Phước Sang, sinh năm 1985 tại Tân Châu, An Giang – vùng đất đầu nguồn sông Tiền, nơi hội tụ những giá trị văn hóa và lịch sử lâu đời của miền Tây Nam Bộ. Là người con của vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi gắn liền với những câu chuyện khai hoang mở đất của cha ông, Trần Sang mang trong mình niềm tự hào và tình yêu sâu sắc với quê hương. Hiện anh là Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh An Giang, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà báo Việt Nam. Anh đã xuất bản hai tập thơ: “Sông muôn đời vẫn thế” năm 2014, Nương theo dòng chảy năm 2025 và tập bút ký Nơi đầu nguồn sông Hậu năm 2018. Những tập thơ này không chỉ là những lời tâm tình mà còn phản ánh những trăn trở sâu sắc về cuộc đời, con người và những giá trị văn hóa truyền thống.

Tập thơ Nương theo dòng chảy là thành quả của hơn 10 năm chắt lọc và ấp ủ, được Trần Sang ra mắt vào năm 2025. Với 56 bài thơ, tác phẩm này không chỉ là những lời tâm tình về vùng đất và con người An Giang mà còn là sự phản chiếu những suy tư của chính tác giả – một người con xa quê luôn đau đáu nhớ về đất mẹ Tân Châu. Qua từng câu thơ, Trần Sang đã khắc họa hình ảnh quê hương một cách sống động, nơi kí ức hòa quyện với hiện thực và những giá trị văn hóa truyền thống được lưu giữ.

Hình ảnh quê hương hiện lên đầy sống động trong từng câu thơ, như tiếng gọi tiềm thức đưa người con trở về mái nhà xưa:

“ngôi nhà xưa mẹ ta vẫn đợi 

tiếng chổi quét sân dội vào tiềm thức 

dáng mẹ lao chao chiều gánh nước 

cây còng già đổ bóng xuống mé kinh 

tiếng lá rơi lướt nhẹ giữa dòng 

con cá giật mình ngoi lên đớp sóng 

giục ta về trong thảng thốt ta ơi!” 

(Về)

Không chỉ là lời tâm tình, tập thơ còn là niềm tự hào về vùng đất địa linh nhân kiệt An Giang – nơi gắn liền với lịch sử hào hùng của nhiều thế hệ tiền hiền đã khai hoang mở đất. Dòng kinh, con sông và những cánh đồng trong thơ Trần Sang không chỉ là những hình ảnh đời thực mà còn mang tính biểu tượng, đại diện cho sức sống và khát vọng của người dân miền Tây:

“dòng kinh Võ Văn Kiệt nối kinh Vĩnh Tế và kinh Thoại Hà 

rửa sạch phèn chua vùng Tứ giác Long Xuyên 

mạch sống bền bỉ 

ôm trọn phương Nam nồng nàn 

chảy vào lịch sử…” 

(Nương theo dòng chảy)

Thời gian là một yếu tố xuyên suốt trong các bài thơ của Trần Sang, không chỉ đóng vai trò làm nền tảng để xây dựng cảm xúc mà còn mang ý nghĩa triết lí sâu sắc. Qua từng tác phẩm, thời gian hiện lên như dòng chảy liên tục vừa là nhân chứng cho sự đổi thay của cuộc sống vừa là biểu tượng cho những giá trị bền vững mà con người mong muốn lưu giữ.

Trong bài thơ “Tháng Chạp“, thời gian được khắc họa qua hình ảnh tháng cuối cùng của năm, nơi mọi thứ dường như chậm lại để con người nhìn nhận chính mình và những giá trị đã qua. Tháng Chạp không chỉ là một mốc thời gian mà còn là khoảnh khắc để gom nhặt kí ức, vá lại những tổn thương và chuẩn bị cho mùa xuân mới.

“Tháng Chạp ơi xin chậm lại đôi lần 

kịp vá lòng thương người vụn vỡ” 

Không chỉ là lời khẩn cầu, câu thơ này còn là sự tự vấn, khi con người đối diện với sự hối hả của cuộc sống và khao khát tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn. Thời gian ở đây không chỉ là dòng chảy tuyến tính mà còn là không gian để suy ngẫm, để thấu hiểu và để yêu thương.

Trong bài “Câu hỏi cho ngày mai”, thời gian lại được thể hiện qua sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại. Tác giả đặt câu hỏi về những giá trị đã bị lãng quên trong dòng chảy của thời gian, khi con người ngày càng xa rời sự tử tế và chân thành.

“Những con đường bụi mịt mù 

không chỉ bởi bánh xe 

còn từ lời dối trá 

rơi rớt như tro tàn” 

Hay hình ảnh đầy ám ảnh:

“Khi chiếc điện thoại trở thành bạn thân 

và ánh sáng màn hình 

che mờ đi nụ cười của mẹ 

của cha 

của chính chúng ta…” 

Thời gian ở đây không chỉ là thứ làm phai nhạt kí ức mà còn là yếu tố khiến con người đánh mất bản chất thật của mình. Tuy nhiên, bài thơ cũng để lại một câu hỏi mở:

“Ngày mai 

liệu có còn những đôi tay 

giữ chặt lấy nhau 

khi thế giới dần tan chảy 

trong gam màu lợi ích?” 

Bài thơ “Cây đèn dầu” lại khai thác thời gian dưới góc nhìn của kí ức. Cây đèn dầu, một vật dụng tưởng chừng như nhỏ bé và lạc hậu, lại mang trong mình cả một dòng chảy thời gian đầy ý nghĩa.

“Góc nhà 

cây đèn dầu xưa 

đổ bóng mình trong bụi thời gian 

ngọn lửa tắt tự bao giờ 

chỉ còn dư mùi khói nhạt 

len lỏi giữa kí ức mờ xa” 

Hình ảnh “cây đèn dầu” là biểu tượng cho những giá trị truyền thống đã bị lãng quên trong guồng quay hiện đại. Thời gian ở đây không chỉ là nhân tố làm phai nhòa mà còn là chứng nhân cho sự bền bỉ của kí ức.

“cây đèn dầu 

một chứng nhân bất lực 

kể mãi 

câu chuyện không người lắng nghe” 

Bên cạnh đó, trong bài “Ngày cuối năm“, thời gian được mô tả như một ngưỡng cửa, nơi con người đối diện với chính mình và những điều đã qua.

“ngày cuối năm 

thời gian như khẽ khàng dừng lại 

người và đất trời lặng lẽ nhìn nhau 

cây khô đứng chờ một làn gió mới 

nhớ những mùa xanh chưa kịp về” 

Thời gian ở đây không chỉ là dòng chảy mà còn là cơ hội để thứ tha, để buông bỏ và để bắt đầu lại.

“ngày cuối năm 

không chỉ là điểm cuối của thời gian 

mà là ngưỡng cửa 

mọi nỗi đau hóa thành bài học 

mọi bước chân tìm thấy lối đi 

và ta 

lại bắt đầu hành trình phía trước” 

Qua các bài thơ, Trần Sang đã khai thác yếu tố thời gian một cách tinh tế, biến nó thành nhân tố quan trọng để truyền tải cảm xúc và ý nghĩa. Thời gian không chỉ là dòng chảy bất tận mà còn là không gian để con người nhìn lại, thấu hiểu và tìm kiếm những giá trị bền vững trong cuộc sống. Những suy tư về thời gian trong thơ anh không chỉ làm giàu thêm giá trị nghệ thuật mà còn khơi dậy những trăn trở sâu sắc trong lòng người đọc, khiến họ đồng cảm và suy ngẫm về chính cuộc đời mình.

Đặc biệt, bài thơ “Mảnh vườn của mẹ” là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện sự dịu dàng, sâu lắng của Trần Sang khi viết về tình mẹ và kí ức gia đình. Thời gian trong bài thơ không chỉ là dòng chảy hiện hữu mà còn là một biểu tượng cho sự lưu giữ những giá trị bền chặt:

“mảnh vườn mẹ trải mùa non 

chắt từ lá cỏ nuôi con ấm lòng 

giờ đây cỏ úa buồn trông 

còng già phơi nhánh, vườn nghiêng bóng chiều 

con ngồi giữa nỗi cô liêu 

nghe hồn mẹ gọi chắt chiêu tháng ngày 

mảnh vườn lưu bóng đời người 

nuôi con khôn lớn một trời yêu thương…”

Những câu thơ này không chỉ là lời tri ân dành cho mẹ mà còn là sự khắc họa rõ nét hình ảnh của một người mẹ tảo tần, âm thầm nuôi con khôn lớn. Mảnh vườn của mẹ không chỉ là nơi chốn vật chất mà còn là biểu tượng cho tình yêu thương, sự hy sinh và những giá trị bền chặt mà thời gian không thể làm phai mờ.

Tập thơ Nương theo dòng chảy của Trần Sang không chỉ là một tập thơ mà còn là một hành trình tâm hồn, nơi anh gửi gắm những suy tư về thời gian, cuộc đời và những giá trị nhân văn. Thời gian trong thơ Trần Sang không chỉ là nhân tố giúp định hình không gian và cảm xúc mà còn là một dòng chảy mang tính triết lí. Anh sử dụng thời gian như một công cụ để khám phá những giá trị truyền thống, những kí ức và sự biến đổi của cuộc đời.

Đọc thơ anh, người ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn thấy mình trong những dòng chảy kí ức, những trăn trở và triết lí sâu sắc. Đây là một tác phẩm đáng để thưởng thức, suy ngẫm và đồng cảm. Như câu thơ cuối cùng trong bài “Hẹn” kết thúc tập thơ:

“Xin hẹn nhau phía ngày mai 

tôi về vén lại sương phai tóc mình.” 

Đó là lời nhắn gửi đầy hy vọng, mở ra một hành trình mới, nơi con người tìm lại chính mình giữa dòng chảy bất tận của thời gian.

Tập thơ Nương theo dòng chảy không chỉ là lời tri ân dành cho quê hương và gia đình mà còn là một biểu tượng cho sự gắn kết giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, một giá trị văn học bền vững, đáng trân trọng.

ThS. Trầm Thanh Tuấn